Iemand met hart- en vaatziekten hoeft zuivel niet te mijden. Ook is het niet nodig om zuivel uit de voeding weg te laten om hart- en vaatziekten te voorkomen. Sommige studies laten zelfs een beschermend effect zien van zuivel, en van melk in het bijzonder, op de gezondheid van hart en bloedvaten.
Prevalentie en oorzaken
In Nederland sterft 1 op de 4 mensen aan een hart- of vaatziekte. (1) Dat komt neer op iets meer dan 100 mensen per dag. Bij mannen komen hart- en vaatziekten net wat meer voor dan bij vrouwen.
Globaal de helft van alle hart- en vaatziekten betreft coronaire hartziekten, zoals een hartinfarct en angina pectoris. (2) Een andere grote groep van hart- en vaatziekten wordt gevormd door cerebrovasculaire aandoeningen als een herseninfarct.
De oorzaak van al deze hart- en vaatziekten is meestal atherosclerose, het dichtslibben van de bloedvaten. Dit is een langzaam proces waarbij cholesterol en ontstekingscellen zich ophopen in de bloedvatwand. Door beschadigingen aan de binnenkant van de bloedvatwand – bijvoorbeeld door een te hoge bloeddruk – ontstaat uiteindelijk een atherosclerotische plaque.
Risicofactoren voor hart- en vaatziekten
Het risico op hart- en vaatziekten wordt deels bepaald door de leefstijl, maar ook genetische aanleg speelt een rol.
Belangrijke risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn:
- Erfelijkheid;
- Roken;
- Hypercholesterolemie;
- Hypertensie;
- Overgewicht;
- Diabetes;
- Stress;
- Lichamelijke inactiviteit.
De kans op hart- en vaatziekten neemt toe als er sprake is van meerdere risicofactoren.
De rol van zuivel
Vaak worden hart- en vaatziekten in verband gebracht met verzadigd vet uit de voeding. Omdat zuivelproducten verzadigde vetzuren bevatten en bijdragen aan de inname van verzadigd vet, wordt aangenomen dat ze ook het risico op hart- en vaatziekten verhogen. De meeste epidemiologische studies laten echter geen negatieve effecten zien van een regelmatige consumptie van melk(producten) op de cardiovasculaire gezondheid. De Gezondheidsraad concludeert in de Richtlijnen goede voeding van 2015 dat een verband tussen de consumptie van volle melk en coronaire hartziekten onwaarschijnlijk is. (3) In sommige gevallen, vooral voor melk, wordt zelfs een beschermend effect waargenomen. Het maakt hierbij niet uit wat het vetgehalte van de melk is. Mogelijk bevat zuivel andere nutriënten en/of bioactieve componenten die potentieel goed zijn voor de cardiovasculaire gezondheid. Gedacht wordt aan calcium, kalium en bioactieve peptiden. En misschien heeft het vetzuurprofiel van melk en melkproducten een minder schadelijke effect op de bloedlipiden of op andere cardiovasculaire parameters dan wordt verondersteld.
Referenties
- https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/hart-en-vaatziekten/cijfers-context/sterfte
- https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/sterfte-naar-doodsoorzaak/cijfers-context/huidige-situatie#node-sterfte-naar-afzonderlijke-doodsoorzaken
- Gezondheidsraad. Zuivel – Achtergronddocument bij Richtlijnen goede voeding 2015. Den Haag: Gezondheidsraad, 2015; publicatienr. A15/32.