Wat we eten is sociaal-cultureel bepaald en is steeds meer onderdeel van onze identiteit. Sommige mensen geven aan vegetariër of veganist te zijn. Die eetidentiteit komt niet altijd overeen met wat men daadwerkelijk eet. Uit GfK-onderzoek blijkt dat 40% van de vegetariërs regelmatig vlees eet en dat ruim 50% van de veganisten zuivel en eieren eet.
Tekst Johan Schildkamp, drs. Jolande Valkenburg, dr. Stephan Peters (Nederlandse Zuivel Organisatie)
Onze eetkeuzes en ons eetgedrag komen vooral voort uit gewoontegedrag. Van huis uit krijgen we bepaalde eetgewoontes mee. Ook het land en de cultuur waarin we worden geboren, bepalen onze gewoontes en onze eetidentiteit. Daarnaast kunnen mensen zich met hun eetidentiteit onderscheiden van anderen, zodat ze tot een bepaalde groep behoren.
Alleseter, vegetariër, veganist of flexitariër
Er zijn drie verschillende eetidentiteiten die algemeen bekend zijn. Iemand kan zich identificeren als een omnivoor (alleseter), vegetariër of veganist. Sinds enkele jaren is daar een nieuwe eetidentiteit bijgekomen: de flexitariër. Volgens het Voedingscentrum eten flexitariërs drie of meer dagen per week geen vlees (maar wel vis) tussendoor of bij de warme maaltijd.
GfK-Onderzoek (n=1629)
Of iemands eetidentiteit overeenkomt met het daadwerkelijk eetgedrag heeft GfK onderzocht bij een groep van 1629 consumenten. Het onderzoek is in mei 2022 uitgevoerd. De deelnemers is eerst gevraagd welke producten ze hadden gegeten en in welke frequentie. Daarna is pas gevraagd tot welke eetidentiteit zij zichzelf classificeerden. Op basis van de door henzelf aangegeven eetidentiteit konden de respondenten (n=1629) in de volgende groepen worden ingedeeld:
- 74% alleseter/omnivoor
- 20% flexitariër
- 3% vegetariër
- 1 % veganist
- 2 % anders
Voedselfrequentievragenlijst
Aan alle deelnemers in het onderzoek is een voedselfrequentievragenlijst voorgelegd met vragen over de consumptie van dierlijke producten. De resultaten van de ingevulde vragenlijsten zijn weergegeven in figuur 1 voor verschillende dierlijke producten: vlees (totaal), kip, eieren, kaas en zuivel (totaal).
Figuur 1. Voedselfrequentie dierlijke producten ingedeeld naar eetidentiteit (n=1619, GfK-panel Zuivelbarometer mei 2022).
40% van de vegetariërs eet vlees
Het onderzoek laat een aantal opvallende resultaten zien over de consumptie van vlees:
- Flexitariërs blijken inderdaad minder vlees te eten dan omnivoren en kiezen daarnaast vaker voor biologische producten, zo bleek uit aanvullende vragen. Het lijkt erop dat consumenten die zichzelf classificeren als flexitariër meer bewust met voedsel bezig zijn.
- Ruim 40% van de vegetariërs hadden in de voedselfrequentievragenlijst aangegeven dagelijks of regelmatig vlees te eten.
- Uit de ingevulde vragenlijsten blijkt dat veganisten daadwerkelijk geen vlees eten.
Helft veganisten eet regelmatig kaas of zuivel en eieren
De consumptie van zuivel (totaal) en kaas blijkt bij omnivoren, flexitariërs en vegetariërs overeen te komen met hun eetidentiteit. Uit sub-analyses blijkt dat flexitariërs en vegetariërs vaker biologische zuivelproducten consumeren. Opvallend is dat de voedselfrequentievragenlijst laat zien dat meer dan de helft van de veganisten dagelijks of regelmatig kaas of zuivel consumeert. Terwijl de definitie van veganistisch eten is dat je geen dierlijke producten eet en dus ook geen zuivel en eieren. Van de veganisten geeft 9% op de vragenlijst aan dat ze dagelijks een broodje kaas eten en 27% zegt dat regelmatig te doen. Meer dan 50% van de veganisten geeft op de vragenlijst aan dat ze regelmatig eieren eten.
Conclusie
Uit de ingevulde voedselfrequentievragenlijst van een GfK-onderzoek met 1.629 deelnemers blijkt dat een groot deel van de consumenten die zich vegetariër noemt wel eens vlees eet en eigenlijk flexitariër is. Mensen die zichzelf flexitariër noemen, zijn omnivoren die bewuster eten en vaker kiezen voor biologische producten. De ingevulde vragenlijsten laten daarnaast zien dat de helft van de consumenten die zich veganist noemt wel eens zuivel en eieren eet, en dus eigenlijk vegetarisch eet.