Tekst: Rob van Berkel
Tot ongeveer het dertigste levensjaar gaat de botopbouw sneller dan de -afbraak. Daarna krijgt de afbraak langzaam de overhand en worden de botten zwakker. Het is dus belangrijk om voor je dertigste een hoge piekbotmassa te hebben. Zuivelconsumptie op jonge leeftijd kan daar waarschijnlijk aan bijdragen. Dat blijkt uit een systematic review met elf gerandomiseerde en gecontroleerde studies.¹ Daarnaast werd gekeken naar het effect van de zuivelconsumptie op lichaamsgewicht en lichaamssamenstelling.
Verschillende maten voor sterke botten
Voor de review hebben de onderzoekers gezocht naar gerandomiseerde, gecontroleerde studies (RCT’s) waarin gekeken is naar het effect van zuivelconsumptie op het lichaamsgewicht, lichaamslengte, lichaamssamenstelling en verschillende uitkomstmaten voor de botgezondheid (botmineraaldichtheid, botmineraalgehalte en markers voor het botmetabolisme). Hierbij hebben ze zich beperkt tot kinderen en adolescenten (≤ 18 jaar). De studies die aan de criteria voldeden werden op kwaliteit beoordeeld aan de hand van de JADAD-score. Deze score kijkt naar de blindering, randomisatie en uitvallers en loopt van 0-5, waarbij 5 de hoogste kwaliteit aangeeft.
Vijftien studies voldeden aan de criteria
In totaal voldeden vijftien studies aan de opgestelde criteria. De studieduur varieerde van 3 weken tot en met 3 jaar en had een gemiddeld aantal deelnemers van 135. In de meeste gevallen (n=9) werd alleen melk als interventie gebruikt (236-900 ml/dag); in de andere gevallen een combinatie van melk, yoghurt en kaas. De kwaliteit van de studies werd als ‘goed’ beoordeeld. Twee studies hadden een JADAD-score van 2, acht van 3 en de overige vijf studies hadden een score van 3.
Toename botmineraaldichtheid
De belangrijkste resultaten staan in onderstaande tabel. Zuivelconsumptie laat meestal een gunstig effect zien op de stevigheid van de botten. Gemiddeld nam de botmineraaldichtheid na zestien maanden zuivelconsumptie met 8% toe. Een effect op het lichaamsgewicht en de lichaamssamenstelling werd in de meeste gevallen niet gevonden.
Aantal studies Toename Geen effect
Lichaamslengte 13 2 11
Lichaamsgewicht 14 2 12
Vetvrije massa 11 1 10
Vetmassa 10 0 10
BMC en BMD 11 8 3
Botmarkers 6 2 4
Tabel: Overzicht van de belangrijkste resultaten.
BMC = botmineraalgehalte, BMD = botmineraaldichtheid
Tekortkomingen
De studies kenden enkele tekortkomingen die invloed kunnen hebben gehad op de resultaten. Zo is het aantal deelnemers vaak klein, berustte de voedingsinname vaak op zelfrapportage en is bij de meeste studies niet gecorrigeerd voor verstorende factoren zoals energie-inname en lichaamsbeweging. De onderzoekers geven dan ook aan dat in de toekomst meer onderzoek nodig is zonder deze tekortkomingen.
Conclusie
Deze systematic review van vijftien studies laat zien dat zuivelconsumptie gunstige effecten heeft op de stevigheid van de botten van kinderen en adolescenten. Er werd onvoldoende bewijs gevonden voor een effect van zuivelconsumptie op het lichaamsgewicht en de lichaamssamenstelling.